ใบความรู้ที่ 3 เรื่องส่วนประกอบของหนังสือพิมพ์

หนังสือพิมพ์

อารยะ ศรีกัลยาบุตร (2547, หน้า 331-333) อธิบายส่วนประกอบของหนังสือพิมพ์ ไว้ดังนี้

1. หน้าแรก เป็นหน้าที่นำเสนอให้ผู้อ่านทราบว่ามีสิ่งใดที่หนังสือพิมพ์จะมีให้แก่ผู้อ่านในวันนี้หน้าแรกของหนังสือพิมพ์เป็นหน้าที่สำคัญที่สุดก็

ว่าได้ ส่วนประกอบที่ปรากฏอยู่ในหน้าแรกนี้มีดังนี้

1.1 หัวหนังสือพิมพ์ (name plate) เป็นชื่อของหนังสือพิมพ์ มักวางอยู่ที่ส่วนบน ของหน้ากระดาษ นอกจากชื่อของหนังสือพิมพ์แล้ว ยังนิยมวางคำขวัญ (slogan) ของหนังสือพิมพ์นั้น ๆ ด้วย

1.2 หัวข่าว หรือ หัวเรื่อง (headline) บางครั้งก็เรียกว่า “พาดหัว” เป็นข้อความสำคัญที่นอกจากจะบ่งชี้ถึงข่าวเรื่องนั้น ๆ แล้วยังทำหน้าที่เรียกร้องความสนใจจากผู้พบเห็น ส่วนประกอบนี้มีอยู่ทั้งในหน้าแรกและหน้าในอื่น ๆ ของหนังสือพิมพ์ หัวข่าวมักจะเป็นตัวอักษรขนาดใหญ่กว่าตัวอักษรอื่น ๆ ในหน้าแรกหัวข่าวแบ่งเป็น 2 ประเภท ประเภทแรก เรียกว่าชุดหัวข่าว (bank) ซึ่งหมายถึงหัวข่าวที่เป็นตัวอักษรเรียงกันโดยมีความยาว 1 แถว ทำให้บางครั้งก็เรียกว่า บรรทัด (line) ประเภทที่สอง เรียกว่า ชั้นหัวข่าว (deck) ซึ่งหมายถึง ชุดของหัวข่าวที่เป็นตัวอักษรเรียงกัน โดยมีความยาวมากกว่า 1 แถวขึ้นไป

1.3 หัวรอง (subhead) คือ หัวข่าวที่มีขนาดเล็ก เพื่อขยายความหัวข่าวเด่นและให้ข้อมูลเพิ่มเติมอีกเล็กน้อยเพื่อ นำผู้อ่านเข้าสู่เนื้อข่าว

1.4 เนื้อข่าว เป็นส่วนที่นำเสนอเนื้อหาของข่าว ซึ่งโดยมากในหน้าแรกจะมีเนื้อข่าว แต่ละเรื่องเพียงเล็กน้อยเพื่อ เป็นการเกริ่นนำเท่านั้น มักจะมีการนำเสนอเนื้อข่าวซึ่งเป็นรายละเอียดในแต่ละเรื่องไว้ในหน้าในอื่น ๆ เนื้อข่าวมักจะเป็นตัวอักษรขนาดเล็กกว่าตัวอักษรที่เป็นส่วนประกอบอื่น ๆ

1.5 ภาพประกอบข่าวเป็นส่วนที่ช่วยเรียกร้องความสนใจร่วมกับหัวข่าว ภาพประกอบในหน้าแรกนี้มักจะเป็นภาพที่เกี่ยวข้อง กับหัวข่าวที่ใหญ่ที่สุด ซึ่งภาพประกอบนี้อาจจะมีจำนวน 1 ภาพ หรือมากกว่าก็ได้ โดยขนาดของภาพ มักจะเรียงลำดับ จากใหญ่ไปเล็กตามความสำคัญของข่าว

2. หน้าใน ส่วนประกอบที่ปรากฏอยู่ในหน้าในนี้มีดังนี้

2.1 หัวข่าว หรือ “พาดหัว”เป็นข้อความในลักษณะเดียวกับหัวข่าวหรือพาดหัว ในหน้าแรกโดยหัวข่าวนี้นอกจากจะมี อยู่ในหน้าแรกแล้วยังมีอยู่ในหน้าอื่น ๆ ด้วย

2.2 หัวคอลัมน์เป็นชื่อของคอลัมน์ซึ่งมีอยู่ประจำในทุกฉบับ โดยหัวคอลัมน์นี้มักจะมีการออกแบบตัวอักษร ให้พิเศษแตกต่าง ไปจากตัวอักษรธรรมดาที่ใช้ในส่วนประกอบอื่นๆ ของหนังสือพิมพ์ หรือ อาจจะเป็นตัวอักษร ที่ประดิษฐ์ขึ้นมา เป็นพิเศษและอาจจะมีภาพประกอบ เล็ก ๆ ด้วยก็ได้

2.3 ชื่อเรื่อง (title) เป็นตัวอักษรขนาดใหญ่หรือหนากว่าเนื้อเรื่อง ปรากฏอยู่บนสุดเหนือเนื้อเรื่องเพื่อบอกให้ ผู้อ่านทราบว่าเป็น เรื่องอะไร

2.4 หัวตอน (sub headline) เป็นส่วนประกอบที่เป็นตัวอักษรขนาดใหญ่กว่าตัวอักษรอื่น ๆ แต่เล็กกว่าหัวข่าว หัวรองมีหน้าที่แบ่ง เนื้อหาของข่าวซึ่งอาจจะมีความยาวมาก แยกออกเป็นส่วน ๆ โดยมีหัวรองแทรกอยู่ นอกจากนี้หากเนื้อหา ของข่าวมีหลายประเด็จก็อาจจะใช้ประโยชน์จากหัวรองนี้ได้เช่นกัน

2.5 หัวต่อ (jump head) เป็นส่วนประกอบที่เป็นตัวอักษรขนาดใหญ่ ใช้ทำหน้าที่ บ่งบอกให้ผู้อ่านทราบว่าเนื้อหาต่อไปนี้ เป็นข่าวที่ต่อจากหัวข่าวใดในหน้าแรก หัวต่อจะเป็นคำหรือวลีที่ทำให้ผู้อ่านมองหาและติดตามข่าวได้ง่ายขึ้น

2.6 พิมพ์ลักษณ์ (imprint) เป็นข้อความแสดงชื่อและที่อยู่ของผู้พิมพ์ ผู้โฆษณา มักปรากฏอยู่ที่ส่วนใต้สุดของข้อความในหน้าสุดท้าย

2.7 เนื้อข่าว เป็นการนำเสนอเนื้อข่าวอันเป็นรายละเอียดซึ่งอาจจะเป็นเนื้อข่าว ที่ต่อมาจากข่าวในหน้าแรก หรือเป็นเนื้อข่าวของเรื่องในหน้าในนั้น ๆ เนื้อข่าวมักเป็นตัวอักษรขนาดเล็ก

2.8 ภาพประกอบข่าว เป็นส่วนที่ช่วยให้ผู้อ่านเห็นภาพข่าวได้ชัดเจนขึ้น มักเป็นภาพขนาดไม่ใหญ่อย่างในหน้าแรก

3. เนื้อที่โฆษณา เนื้อที่ เนื้อที่โฆษณาในหนังสือพิมพ์มีลักษณะที่ไม่เหมือนกับในนิตยสาร โดยจะเป็นเนื้อที่ที่มีผลกระทบต่อ การออกแบบหน้ากระดาษมากกว่า เนื่องจากเนื้อที่โฆษณาในนิตยสารนั้นมักจะเป็นการ ใช้เนื้อที่ทั้งหน้า กระดาษไม่มาเกี่ยวข้อง หรือแทรกอยู่ระหว่างส่วนที่เป็นเนื้อหาเหมือนอย่างในหนังสือพิมพ์ แม้ว่าในหนังสือพิมพ์ บางฉบับอาจ จะมีเนื้อที่โฆษณาเต็มหน้าก็ตาม แต่ก็ยังมีเนื้อที่โฆษณาแทรกอยู่กับส่วนที่เป็นเนื้อหาอยู่ดี เนื้อที่โฆษณาในหนังสือพิมพ์บางครั้งอาจจะมีขนาดเล็ก บางครั้งอาจจะมีขนาดใหญ่ถึงครึ่งหน้า หรือมากกว่านั้นก็ได้ โดยขนาดของเนื้อที่โฆษณาที่พบเห็นกันทั่วไปมีดังนี้

3.1 เต็มหน้า (full page) ใช้พื้นที่ทั้งหมดของหน้ากระดาษ

3.2 จูเนียร์เพจ (jumior page) ใช้พื้นที่ประมาณเกือบสองในสามของหน้ากระดาษ

3.3 ครึ่งหน้า (half page) ใช้พื้นที่ประมาณครึ่งหนึ่งของหน้ากระดาษ ปกติแล้วจะเป็นในแนวนอน

แต่ปัจจุบันมีการใช้ในแนวตั้งด้วย

3.4 เศษหนึ่งส่วนสี่หน้า (quarter page) ใช้พื้นที่ประมาณเศษหนึ่งส่วนสี่ของหน้ากระดาษ

นอกจากเนื้อที่โฆษณาขนาดมาตรฐานข้างต้นนี้แล้ว ยังมีเนื้อที่โฆษณาในลักษณะที่เป็น “คอลัมน์นิ้ว” คือกำหนดขนาด ความกว้างของเนื้อที่โฆษณาตามขนาด ของคอลัมน์ว่าต้องการให้กว้างกี่คอลัมน์ ส่วนความสูงนั้นก็กำหนดเป็นนิ้วเนื้อที่โฆษณาเป็นสิ่งที่นักออกแบบหนังสือพิมพ์ต้อง คอยแก้ปัญหาเพราะเนื้อที่โฆษณาในแต่ละวัน นั้นจะแตกต่างกันเนื่องจากโฆษณาส่วนใหญ่ ที่ลงในหนังสือพิมพ์มักจะลงเพียงช่วงเวลาสั้น ๆ เช่นหนึ่งหรือสองวันโดยจะต้องคอยรักษา สมดุลของส่วนที่เป็นเนื้อหาและส่วนที่เป็นเนื้อที่โฆษณา เพราะเนื้อที่โฆษณาขนาดใหญ่ย่อมจะมี ผลต่อการดึงดูด ความสนใจของผู้อ่านจากเนื้อหาของข่าวที่นำเสนอ